«Ո՞վ է մեզ ճանաչում, իրենք իսպանացի են, մենք` հայ, փաստորեն, մենք պարտվում ենք այստեղ»

Ժամանակակից արվեստի թանգարանում տարեվերջին սպասվում է «Հինգ» խորագիրը կրող նկարչակական ցուցահանդեսի բացումը: Կներկայացվեն Վահագն Իգիթյանի, Արմեն Ամիրաղյանի, Մարիամ Գալստյանի, Արթուր Հովհաննիսյանի, Արտեմ Մելիք-Ազարյանցի աշխատանքները: Մեզ հետ զրույցում գեղանկարիչ ՎԱՀԱԳՆ ԻԳԻԹՅԱՆԸ նշեց, որ ցուցահանդեսի խորագիրը պայմանավորված է նկարիչների թվով: Հարցին` ինչո՞ւ են համախմբվել հենց նշված նկարիչները, պատասխանեց արվեստաբան Արմեն Գասպարյանի խոսքով` որովհետև իրենք են այսօրվա գործուն նկարիչները:
Վահագնի նկարներում գերիշխում է կապույտը: Կտավներից մեկում կապույտի յոթ երանգ կա: Ասաց, որ հետաքրքիր է խաղը այդ գույնի հետ: Նույն հաջողությամբ կարող էր «փորձել» կանաչը կամ դեղինը:
Արվեստագետների բնորոշմամբ` Վահագն Իգիթյանի աշխատանքները սյուրռեալիզմի ժանրում եմ: Նրա ձեռագիրն անհնար է շփոթել:

-Տարիները փոխո՞ւմ են արվեստագետի ձեռագիրը: Ձեր հետագա կտավներում գուցե բոլորովին ուրի՞շ աշխարհ տեսնենք:

-Միանշանակ: Ինչ-որ պատկերացնում եմ մտովի, դեռ չեմ կարողանում ձեռքով արտահայտել: Գլխումս ուրիշ բան է, ձեռքումս` ուրիշ:
-Տպավորություն ունեմ, որ Ձեր նկարները մեկը մյուսին շարունակում են, լրացնում, ինչ-որ անտեսանելի օրգանական կապ կա նրանց միջև:
-Հնարավոր է: Մի ընտանիքի անդամներ են:
-Ձեր կտավների ֆիգուրները տխո՞ւր են, մտահո՞գ:
-Չեմ կարծում, թե տխուր են: Գուցե հայացքների մեջ ինչ-որ տխրություն կա: Դա բնորոշ է բոլոր հայերին:
-Բայց ազգությունը կարծես նկատելի չէ:
-Ինձ երբեմն ասում են, որ ազգային չէ մտածողությունս, հայկական նկարչություն է պետք: Վարդգես Սուրենյանցը հայկակա՞ն է: Մանուկ Մահտեսյանը, Հովսեփ Փուշմանը հայկակա՞ն են: Ասում են` Սարյանն է հայկական: Ինչո՞ւ: Որովհետև Սարյանն ասել է, որ սա է հայկականը: Իրավունք չունե՞նք դրանից հետո որևէ այլ բան անելու: Վատ փորձ կարո՞ղ եմ անել: Իմ համոզմամբ` Վարդգես Սուրենյանցը նույնքան հայկական նկարիչ է, որքան Մարտիրոս Սարյանը:
-Գեղարվեստական երկը, ասում են, պետք է գերազանցի իրական պատմությունը, նույնը կարո՞ղ ենք ասել նկարների մասին: Նկարչի աշխատանքները կարո՞ղ են գերազանցել բնությունը:
-Պետք է ասեմ` ոչ: Փորձում ես մոտենալ, գերազանցել կատարելությունը հնարավոր չէ:
-Արվեստի գործը, մանավանդ երբ դուրս է գալիս արվեստանոցից, ինքնուրույն կյանքով է ապրում: Ի՞նչ զգացողություն եք ունենում, երբ նրանք դադարում են Ձերը լինելուց:
-Ամեն մեկն իր կյանքն ունի, և ես ուրախանում եմ ամեն մեկի կյանքով: Ես հասկանում եմ այն նկարիչներին, որ ասում են` նկարներն իմ երեխաներն են, հասկանում եմ, երբ դժվարությամբ են բաժանվում նկարներից, բայց այդ կերպ չես կարող ներկայանալ: Պիտի թույլ տաս, որ նկարն իր կյանքով ապրի, իր պատը գտնի:
-Ի՞նչ խնդիր ունի այսօրվա նկարիչը:
-Շատ տաղանդավոր նկարիչներ թողեցին նկարչությունը ընտանեկան պայմանների, ֆինանսական խնդիրների պատճառով: Նույն խնդիրները ես ունեի, բայց շարունակեցի իմ ընտրած ուղին:
-Նկարչությամբ կարելի՞ է ապրել:
-Իհարկե, ես շատ ընկերներ ունեմ, որ դա ապացուցում են:
-Իսկ ի՞նչ է պետք հանրահռչակվելու, աշխատանքներդ աշխարհին ցույց տալու համար:
-Շատ աշխատել: Իհարկե, շատ սուր է դրված նաև պրոդյուսերի հարցը: Երբ կար Հենրիկ Իգիթյանը, մենք գիտեինք, որ կա հայկական արվեստը ներկայացնող: Այսօր այդ ֆունկցիան լիարժեք, չեմ կարծում, թե որևէ պատկերասրահ կարող է իրականացնել: Նայում եմ Իսպանիայի արդի նկարիչների գործերը ու համոզվում, որ մենք անհամեմատ լավ ենք նկարում: Բայց ո՞վ է մեզ ճանաչում, իրենք իսպանացի են, մենք` հայ, փաստորեն, մենք պարտվում ենք այստեղ: Մեծ գումարներ պետք չեն գովազդի համար, տարբերակներ է պետք փնտրել: Նկարչությունը կարևոր է, բայց, օրինակ, ավելի կարևոր է ֆիզիկան, ինչը պիտի ապահովի երկրի սահմանների պաշտպանությունը: Հիմա, ֆիզիկոսն էլ է վատ վիճակում, ես բողոքեմ, որ իմ նկարները չե՞ն գնում:
-Ի՞նչ եք անում, որ Ձեր նկարները հանրահռչակվեն:
-Իմ գործերը «Արամե» պատկերասրահում են ներկայացված: «Արամեն» Հայաստանի լավագույն պատկերասրահն է համարվում, նաև փորձում է դրսում ինչ-որ բան անել: Նույնիսկ պետական ֆինանսավորում էլ պետք չէ, անհատները պետք է հասկանան, որ իրենց ծախսած գումարն օգուտ կբերի, ուղղակի պետք է բացատրել, որ դա երկարաժամկետ ներդրում է:
-Նկարը նյութակա՞ն, թե՞ հոգևոր արժեք է:
-Մեծ մասի համար նյութական արժեք է, և ես համաձայն եմ, որ նրանք որպես նյութականի վերաբերվեն, որ շատ մարդիկ հնարավորություն ունենան հոգևոր արժեքները ներկայացնելու:
-Նկարիչների միության դերը ո՞րն է այս դեպքում:
-Եթե Կարեն Աղամյանի դեմ ինչ-որ մեկը բողոքի, կասեմ` սխալ է անում, որովհետև նա հնարավոր ամեն ինչ անում է: Չմոռանանք, որ նկարիչների միությունը ստեղծագործական միություն չէ, այլ հասարակական կազմակերպություն: Միությունները պարտվեցին, երբ դարձան ՀԿ-ներ: Պետական աջակցություն չունեն, ու չեմ կարծում, թե կարող են, ասենք, «Արտմայամիում» հայ արվեստ ներկայացնել:
-Տեխնո դարի նկարիչները ստեղծագործում են նաև ինչ-ինչ ծրագրերի օգնությամբ: Տեխնիկայի օգուտն ու վնասը` ըստ Ձեզ:
-Ես փորձեր արել եմ, երկու ամիս նկարել եմ պլանշետի վրա: Հետաքրքիր էր: Բայց նույն նկարից կարող ես 400, 1000 օրինակ տպել:
-Կներկայացնեի՞ք այդ գործերը ցուցահանդեսի:
-ՆՓԱԿ-ում կներկայացնեի: Այնտեղ հիմնականում այդօրինակ գործեր են:
-Ի դեպ, ի՞նչ կարծիք ունեք ՆՓԱԿ-ի ցուցադրությունների մասին:
-ՈՒզում եմ հասկանալ, ո՞ւր է գնում, ինչ-որ ավարտ ունի՞ այդ ամենը: Պարզապես հետաքրքիր է:
-Լավ գործեր չկա՞ն այնտեղ:
-Միանշանակ կան: Վերջին այցելության ժամանակ տեսա` քարի փոշիով մեծ մոզաիկ էին հավաքել, հրաշք աշխատանք էր:
-Որքան գիտեմ, արտերկրում ցուցահանդես եք նախատեսում:
-Այո, Մոսկվայում:
-Դրսում հիմնականում ցուցահանդեսնե՞ր են լինում, թե՞ ցուցահանդես-վաճառք:
-Մեկ է, վաճառվում են նկարները: Մոտենում են, հարցնում` ի՞նչ արժի այս կամ այն նկարը: Պատկերացնո՞ւմ եք, որ նկարիչների միության ցուցահանդեսի ժամանակ նման հարց տային:
-Իսկ ո՞վ է գինը որոշում:
-Նկարչական շուկան:
-Ինչո՞ւ նկարիչների միության ցուցահանդեսները մեծ մասսայականություն չեն վայելում: Չէ՞ որ արվեստասերների, արվեստագետների պակաս չունենք:
-Մասսայականություն ապահովելու համար նախ պետք է լայն մասսայականություն ունեցող նկարիչներ ներկայացնել: Մեր լավագույն նկարիչներից շատերն էլ ցուցահանդեսների չեն մասնակցում: Ինչո՞ւ: Օրինակ, Մարտին Պետրոսյանը ցուցահանդեսներից մեկին ներկայացել էր մեկ նկարով, աղջիկ էր` ծաղիկը ձեռքին: Եվ այդ նկարն ավելի շատ բան ասաց ցուցահանդեսի մասին, քան ներկայացված 700 աշխատանքները: Մարտին Պետրոսյանի պես նկարչի աշխատանքը կախել էին այնպիսի անկյունում, որտեղից ոչ մի բան չի երևում: Նման վերաբերմունքից հետո նա հաջորդ անգամ աշխատանք կներկայացնի՞:
-Իսկ Դուք չե՞ք ներկայանում միությունում:
-Ներկայանում եմ, բայց միշտ էլ ավելի նախընտրել եմ ժամանակակից արվեստի թանգարանը:
-Ի՞նչ կասեք մեր քաղաքի մասին: Երևանը` նկարչի աչքերով:
-Աբովյան փողոցով անցնում էի ու հասկացա, որ կինո «Մոսկվան» շատ սիրուն է: Լավ կլիներ կիսատ թողած շինություններն ավարտեին, կառուցված նոր շենքերը չքանդեին: Ամստերդամը գուցե ավելի սիրուն է, բայց Երևանն իմն է:
-Աֆրիկյանների տունն էլ էր սիրուն:
-Այո, սիրուն էր: Ափսոս էր: Վատ բաներ նույնպես լինում են մեր քաղաքում:

Հարցազրույցը`
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ